نقش کنترل کننده های زمین شناسی و زمین شیمیایی در زایش افق بوکسیتی کارستی منطقه ی دهدشت استان کهکیلویه بویر احمد

کانسارهای بوکسیت مندان و ده نو در فاصله ی 40 کیلومتری شمال شرقی شهرستان دهدشت در استان کهگیلویه و بویر احمد قرار دارند. بوکسیت این ناحیه به لحاظ زمانی مربوط به کرتاسه می باشد و از دیدگاه ساختاری در زون زاگرس چین خورده ساده قرار دارد. افق بوکسیتی بین دو سازند سروک و ایلام واقع گردیده است. هدف از این مطالعه بررسی کانی شناسی ، بررسی روابط بافتی، تعیین شرایط نهشت کانی های بوکسیتی و ارتباط آن با ژنز و همچنین مطالعات زمین شیمایی برای تشخیص نوع و منشاء این کانسارها می باشد. در این راستا مطالعات آزمایشگاهی با استفاده از مقاطع نازک و صیقلی و نتایج آنالیز پراش پرتو x ( xrd) مد نظر قرار گرفت و همچنین از آنالیز icp-ms برای انجام مطالعات زمین شیمیایی استفاده شد. بوهمیت، دیاسپور، کائولینیت، کلسیت، از کانی های اصلی هر دو سکانس بوکسیتی (مندان و ده نو) می باشد. بافت شاخص هر دو کانسار، در لایه های مختلف بوکسیتی عبارتند از اوئیدی- پیزولیتی، اوئیدی – اسفروئیدی، پیزولیتی، پلیتومورفیک ، شکل دروغین است. با توجه به حضور بوهمیت به عنوان شاخص ترین کانی غنی از al در محیط فرسایشی و ناپیوستگی های رسوبی چنین به نظر می رسد که زایش این کانسارها شدیداً تحت تاثیر، فرسایش و ناپیوستگی صورت گرفته در سنومانین – تورنین در زاگرس است. وجود خرده های آواری در پیزولیت ها و اوئیدها شواهدی از انتقال را نیز نشان می دهد، که بیانگر تشکیل اولیه بوکسیت به صورت برجا و سپس در اثر فرسایش به صورت تخریبی وارد حوضه ی رسوبی شده، و بوکسیت کارستی را تشکیل داده است. با توجه به مطالعات ، در افق بوکسیتی مندان دو رخساره ی کانیایی تشخیص داده شد، که در شرایط محیطی متفاوت تشکیل شده اند 1) رخساره ی اکسیدان که شامل کانی های، بوهمیت، دیاسپور، هماتیت، کائولینیت است. 2) رخساره ی احیایی، پیریت، کلریت، دیاسپور می باشد. نبود افق بوکسیتی خاکستری و سیاه در کانسار ده نو مبین وجود فقط یک محیط اکسیدان در این منطقه است. مطالعات زمین شیمیایی غنی شدگی عناصر کمیابی مانند zr,hf,nb,ta,u را در طول فرایند بوکسیتی شدن نشان می دهد. الگوی مشابه توزیع ree ها (بهنجار شده به کندریت) افق های بوکسیتی مندان و ده نو و سنگ کربناتی (سازند سروک) تفریق و غنی شدگی شدید lreeها نسبت به hree ها و منشاء یکسان افق های بوکسیتی مندان و ده نو را نشان می دهد. براساس مطالعات زمین شیمیایی سنگ مادر هر دو کانسار سازند سروک می باشد. محاسبات تبادل جرم بر اساس ti (عنصر نامتحرک) در لایه های بوکسیتی مختلف و آهک سروک محاسبه شد. بر اساس این محاسبات عناصری مانند mg,mn,ca,k,p2o5 از سیستم های هوازده شسته می شوند در حالی که عناصری مانند al,fe,si در سیستم های بازماندی غنی می شوند. به طور کلی براساس شواهد صحرایی و کانی شناسی و زمین شیمیایی کانسارهای مورد مطالعه از نوع درجا بوده است.